Ultrason Nedir?
Ultrason, ses dalgaları kullanılarak vücut içi organ ve dokuların görüntülenmesini sağlayan tanı yöntemidir. Genellikle gebelik takibi, iç organ değerlendirmesi ve yumuşak doku incelemelerinde kullanılır.
Radyasyon içermediği için güvenli olup, özellikle hamilelerde sıkça tercih edilen bir görüntüleme yöntemidir. Genelde ultrason cihazı, ses dalgalarını vücuda gönderip geri yansıyan dalgalarla organların yapısını ekrana yansıtır. Hızlı, ağrısız ve etkili sonuçlar sunması sayesinde erken tanı ve takipte önemli rol oynar.
Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
Ses dalgalarının yardımıyla uygulanan görüntülemede birçok hastalık teşhis edilebilmektedir. Özellikle hamilelik döneminde rahim ve yumurtalık görüntülenmesinde, bebeğin gelişimiyle ilgili bilgi alınabilmesinde büyük önem taşır.
Herhangi bir anormallik bulunması halinde gebelik sürecini takip eden doktora raporlar sunularak erken dönemde en doğru tedavi şekli belirlenebilir. Hem anne sağlığı hem bebek sağlığı açısından doğru zamanda doğru şekilde görüntülemelerin alınması önem taşır.
Ağrı ya da şişme gibi durumlarda, iç organların görüntülenmesinde, kalp kapakçığı ya da kalple ilgili diğer sorunlarda, eklem iltihaplanmalarında, yumuşak doku tümörlerinde ultrason görüntülemesine sıklıkla başvurulur. Ultrason görüntülemeleri genel olarak hastane ve özel sağlık kuruluşlarında uygulanmalıdır.
Uygulayan hekimin radyoloji uzmanı olması ve öncesinde hasta bilgilendirmesi yapması görüntülerin net ve doğru bir şekilde alınmasına yardımcı olur.
Yumuşak doku zedelenmeleri, enfeksiyon ve dışarıdan görülemeyen vücut içerisinde yer alan sorunların teşhis edilmesinde önem taşıyan görüntüleme sistemidir. Uzman hekimlerin istemesiyle tercih edilen ultrason görüntülemeleri check up ve hasta şikâyetleri doğrultusunda da en çok başvurulan teşhis yöntemidir. Herhangi bir zararı bulunmamasından dolayı da yaşlı, çocuk, bebek ve hamilelerde her türlü durumda istenebilen önemli bir yöntemdir.
Ultrason Nasıl Uygulanır?
Görüntüleme öncesinde görüntülerin net ve doğru alınması adına mutlaka hastaya radyoloji uzmanı tarafından bilgilendirme yapılmalıdır. Karın ultrasonu aç olmayı gerektirirken pelvik görüntüleme sırasında mesanenin dolu olması önemlidir. Bu kurallara dikkat edilerek istenen görüntüler net ve doğru şekilde alınabilir.
Tekrar işleme gerek duyulmadan kısa sürede tamamlanarak elde edilen görüntüler uzman hekime raporlar şeklinde ulaştırılır. Raporlar hasta hakkında bilgi vererek gerekli tedavinin başlamasına yardımcı olur.
Görüntüleme sisteminin kullanılmasına ihtiyaç duyulması durumunda hastaya uygun bir hastane elbisesi giydirilerek uzanması istenir. Pozisyon tamamen görüntülenecek bölgeye göre ayarlanıp cilde su bazlı bir jel sürülür. Bu jelin amacı propun kolay şekilde hareket etmesini sağlamaktır.
Radyoloji uzmanı prop cihazının hareketleriyle görüntüleri ekrandan inceleyerek raporun oluşmasını sağlar. İşlem bitiminde cilde sürülen jel temizlenir ve hastanın görüntüleri uzman hekim onayına radyoloji uzmanları tarafından gönderilir.
Bir Ultrason Kaç Dakika Sürer?
Bir ultrason muayenesi genellikle 15 ila 30 dakika arasında sürer ve işlemin türüne göre değişiklik gösterebilir. Karın, tiroid veya pelvik ultrason gibi temel görüntülemeler genellikle kısa sürede tamamlanır. Detaylı ultrason veya doppler gibi özel incelemeler ise daha uzun sürebilir, bazen 45 dakikayı bulabilir.
Ultrason Çeşitleri Nelerdir?
İnsan vücudunda hastalıkların tespit edilebilmesi ve hamilelik süreçlerinde anne- bebek sağlığı hakkında bilgi alınması amacıyla ultrason kullanılır.
Her bölge için kullanımı uygun olan görüntüleme sisteminin çeşitleri de mevcuttur. Bu çeşitler hangi hastalık teşhisi için kullanılması gerektiğine göre farklılık gösterir. Çeşitlerin belirlenmesinde özellikle hastanın durumu, yaşı, cinsiyeti, hastalığın olduğu bölge ve ilerlemişlik düzeyi gibi detaylar önemlidir.
Tüm Batın Ultrasonu (Abdominal ultrason)
İç organlardan olan karaciğer, safra kesesi, dalak, pankreas, böbrekler ve mesane olmak üzere tüm organların incelenmesi için kullanılır. Alt ve üst batın olmak üzere ikiye ayrılan görüntüleme radyasyon içermemesinden sıklıkla uygulanan yöntemdir.
İç organlarda hissedilen ağrı ya da farklı şikâyetler sonucunda teşhis edilebilmesi amacıyla tercih edilir. Karaciğer yağlanması, böbrek kum ve taşları, safra kesesi taşlarında en çok değer verilen görüntüleme sistemidir.
Obstetrik Ultrason
Hamileliğin ilk anından yapılması uygun görülen ultrason görüntülemesidir. Hamileliğin belirli aylarında tercih edilen görüntüleme sayesinde hamilelik haftasının belirlenmesi, anormalliklerin teşhisi, fetusun pozisyonu, çoklu gebelik belirlenmesi gibi detaylar incelenebilir.
Anne bebek sağlığı yanı sıra renkli ultrason olmasından dolayı birçok hastalığın teşhis edilebilmesinde de kullanılabilir. Kas hastalıkları, kalp ritim bozuklukları, damar kan akışı kontrolü, enfeksiyon tespiti, prostat ve genital bölge hastalıklarının araştırılması gibi hastalıklarda da erken dönemde teşhis edilebilme imkânı sunar.
Pelvik Ultrason
Gebelik süreci boyunca embriyonun ve fetusun sağlığının, gelişiminin ve durumunun izlenebilmesi için sık kullanılan bir görüntüleme çeşididir. Sadece gebelikte uygulanmayıp rahim, yumurtalıklar, mesane ve prostat bezlerinin de incelenmesi için tercih edilir.
Birkaç dakika içerisinde sonlandırılan bir işlem olup hastanın idrara sıkışık olması gereklidir. Kadınlarda karın ve vajinadan yapılabildiği gibi erkeklerde rektal olarak uygulanması mümkün bir yöntemdir.
Renkli Doppler Ultrason
Doppler ve renkli doppler ultrason görüntülemesi genel olarak kan akışının görülebilmesi ve görselleştirilmesi için uygulanan görüntüleme yöntemidir. Renkli doppler görüntülemede genel olarak renk kodu verilen haritalar kullanılır.
Arterlerin içerisinde plak birikiminin beyne olan etkilerini görmek için yaygın kullanılan bir yöntemdir. Bu durumlar dışında gebeliklerde bebeğin gelişiminin, riskinin ve gelişim geriliğinin tespit edilebilmesi için kullanılır.
Ekokardiyografi- Eko (EKG)
Doppler ultrasonun bir çeşidi olan EKG kalp ultrasonu olarak yaygın şekilde kullanılır. Ses dalgalarının yardımıyla görüntüleri sağlarken aynı zamanda kan akışını ve kardiyak dokuların hareketlerinin ölçülmesi için uygulanır.
Oldukça kolay bir görüntüleme yöntemi olup sol yana doğru hasta yatırılarak sol göğse konan prob yardımıyla görüntülerin alınması şeklinde uygulanır. 10-15 dakika içerisinde tamamlanan bir işlem olup acı ya da ağrı hissi oluşmadan oldukça güvenlidir. Mutlaka kardiyoloji uzmanı tarafından uygulanmalıdır.
Transvajinal Ultrason
Pelvik ultrasondan daha detaylı bilgi veren transvajinal görüntüleme kadın üreme organlarının incelenmesinde kullanılır. Bu görüntüleme tekniği uygulanırken mesanenin tamamen boş olması önemlidir. Prop cihazı vajina içerisine yerleştirilerek görüntülerin alınmasıyla gerçekleşen bir yöntem olup erken hamilelik sırasında net görüntülerin alınmasında da fayda sağlamasından sıklıkla tercih edilir.
Transrektal Ultrason
Rektal olarak erkeklere uygulanan görüntüleme yöntemidir. Prostat bezinde inceleme yapılabilmesi için kullanılırken probun rektuma yerleşmesiyle görüntüler alınır. Hasta hazırlık aşamasında sol tarafına doğru uzanır ve dizler göğse doğru bükülerek çekim işlemi başlatılır.
Meme Ultrasonu
Özellikle 40 yaş üzeri olan kadınlarda memelerin incelenebilmesi için uygulanan yöntemdir. Mamografik görüntüleme ek olarak bir inceleme istenmesi doğrultusunda meme ultrasonu doğruluğu arttıran bir yöntem olarak tercih edilir.
Meme kanserinin tanı ve tedavisinde önemli bir yeri olan yöntemde meme incelemesi için sıklıkla başvurulur. Memelerde ele gelen kitle, kanser şüphesi oluşması, hamilelik ya da emzirme dönemlerinde meme dokusunda şikâyetler, meme implantlarının durum değerlendirmesi gibi durumlarda kullanılmaktadır.
Karaciğer Ultrasonu
İç organlardan olan karaciğerin görüntülenmesi, boyutu, şekli ve işlevinin tespit edilebilmesi, bir tümör söz konusu ise erken dönemde teşhis edilebilmesi için uygulanan bir tekniktir. Aynı zamanda dalak, safra kesesi ve safra taşları da bu görüntüleme sistemi içerisinde incelenebilir. En az 6 saat bir açlık gerekli olup radyasyon içermeden on beş dakika gibi bir sürede tamamlanır.
Böbrek Ultrasonu
Böbrekler üzerinde uygulanan görüntüleme sistemi olup böbreklerin boyutu, işlevi, şekli gibi detaylı bilgilerin alınmasını sağlar. Böbrek taşları, tümör ve kistler hakkında bilgi verirken erken dönemde saptanabilmesi açısından büyük önem taşır.
Tiroid Ultrasonu
Erkek ya da kadın fark etmeden tercih edilen tiroid ultrasonu tiroid bozukluklarına neden olan hastalıkların, nodül ve kistlerin teşhisi için uygulanır. Tiroid kanseri de bu görüntüleme sistemi kullanılarak erken dönemde tespit edilebilir. Prob boyun bölgesine konularak ses dalgaları gönderilmesiyle gerçekleşen bir yöntem olup gebelerde de kullanılması oldukça güvenlidir.
3D Ultrason
Geleneksel olarak tercih edilen 2 boyutlu görüntüler yerine teknolojinin gelişmesiyle 3 boyutlu görüntüleme yapılabilmesi için kullanılır. Bebeklerin net bir şekilde hareketlerinin izlenmesi, uzuvlarının incelenebilmesi ve yapısal hastalıkların olup olmadığının tespit edilebilmesi için kullanılır.
Gebeliğin 20. Haftasından itibaren net görüntülerin alındığı bir görüntüleme olup bebeğin yüz şekli ve hareketli kolaylıkla görülebilir. Gebelik ilerledikçe tercih edilmesi durumunda daha net görüntüler elde edilebilir.
4D Ultrason
Üç boyutlu uygulanan görüntülerin hareketli bir şekilde görülmesini sağlayan 4 boyutlu ultrason oldukça gelişmiş bir teknolojidir. Gebelikte en erken 13. Haftada yapılması uygun görülen görüntüleme en iyi görüntülerin alınması açısından 20-26. Hafta arasında yapılmalıdır. Bu görüntüleme sistemi sayesinde rahim, plasenta ve kordonun durumu detaylı bir şekilde analiz edilebilir ve problemler tespit edilerek risklerin minimuma indirilmesi hedeflenir.
Ultrason Fiyatları 2025
2025’te ultrason çekim ücretleri genellikle 1.900 TL ila 7.000 TL arasında değişmektedir. Fiyatlar, ultrason türü (örneğin obstetrik, batın, doppler), kullanılan cihaz kalitesi ve merkezin konumuna bağlı olarak farklılık gösterir.
Örneğin İstanbul’da obstetrik ultrason ~4.000 TL civarında fiyatlandırılmaktadır.
Detaylı (ayrıntılı) ultrason işlemleri Ankara’da 6.000 TL’den başlayıp daha kapsamlı merkezlerde 18.000 TL’ye kadar çıkabiliyor.
En doğru ve güncel fiyat bilgisini, hizmet alınacak özel hastane veya görüntüleme merkezi ile iletişime geçerek almak en sağlıklısıdır.
Sık Sorulan Sorular
Ultrasonun Zararı Var mıdır?
Yüksek frekanslı ses dalgalarının kullanılmasıyla uygulanan görüntüleme de herhangi bir X ışını kullanımı bulunmaz. Röntgen ve tomografi gibi görüntülemelerde kullanılan radyasyon ultrason çekimlerinde kullanılmadığından oldukça güvenlidir.
Mıknatıs ve radyasyon yerine yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılmasından görüntüleme sırasında insan vücuduna herhangi bir zarar vermez. Oldukça güvenli bir görüntüleme yöntemi olmasından gebelik sürecinde takip amacıyla sıklıkla tercih edilir.
Görüntüleme sisteminin zararlı olmamasının dışında kullanılan jel de su bazlı olmasından cilde zararı dokunmaz.
İşlem Öncesi Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Herhangi bir hastalık ya da gebelik takibinde kullanılan görüntüleme öncesinde herhangi hazırlık aşaması gerekli değildir. Görüntüleme yapılacak olan bölgeye göre aç olunması ya da mesanenin dolu, boş olması istenebilir. Görüntülerin net ve istenen şekilde çıkması için mutlaka radyoloji uzmanının komutlarına uygun davranılması gereklidir.
Görüntüleme yapılacak alana cep telefonu, kamera gibi cihazların sokulmaması gereklidir. Ultrasonun uygulanacağı sırada hastanın kolye, küpe gibi takıları çıkarması istenirken kullanılan ilaç ve bitkisel takviyeler işlem öncesinde doktora doğru şekilde aktarılmalıdır.
Ne Kadar Sürer?
Görüntüleme için uygulanan ultrason yönteminde herhangi bir ön hazırlığa ihtiyaç olmadığı gibi hemen sonrasında da normal yaşama geri dönülebilir. İstenen görüntüleme çeşidine göre süre değişebiliyor olup ortalama 30-60 dakika arası bir sürede tüm süreç tamamlanır.
Sonuçları Ne Zaman Alınır?
Çekimler genel olarak ya aynı gün ya da bir gün sonra rapor şeklinde hazırlanan sonuçlarla değerlendirilir. Ultrason görüntülemesini hazırlayan radyoloji uzmanı değerlendirmesi için uzman hekimlere rapor şeklinde sunmakla görevlidir.
İşlemden Önce Neden Su İçilir?
Ultrason öncesi su içilmesinin nedeni, idrar kesesinin dolu olmasıyla görüntü kalitesinin artmasıdır. Özellikle alt karın ve pelvik bölge ultrasonlarında mesanenin dolu olması, rahim, yumurtalık ve prostat gibi organların daha net görünmesini sağlar.
Dolu mesane, ses dalgalarının iletimini kolaylaştırır ve iç organların konumunu daha iyi ortaya çıkarır. Bu nedenle işlem öncesi yaklaşık 1 litre su içmek ve idrara çıkmamak önerilir. Bazı üst karın ultrasonlarında ise aç kalmak gerekebilir.
