HbA1c testi, şeker hastalığının tanı ve takibinde sıklıkla kullanılan kan testleridir. Hemoglobin A1C testi, vücudun kan şekeri seviyesini belirlemek amacıyla yapılır.
Diyabet yani şeker hastalığı varlığından şüphenildiği ve hasta şikâyetlerinin değerlendirilmesi üzeri üzerine doktor tarafından istenir. Klasik bir kan tahlili olan hemoglobin A1C ölçümü için hastanın özel bir durumu yoksa ise standart prosedür uygulanır.
HbA1c testi ile vücutta işlenemeyen ve alyuvarlarda kalan şeker varlığı hakkında yaklaşık olarak 3 aylık geri dönük bilgi edinilebilir. Kırmızı kan hücrelerinin oksijen taşırlar ve hemoglobin içerirler. Hemoglobin bazı durumlarda olması gerekenden fazla şeker içerir ve bu durumda glikozillenme reaksiyonu gerçekleşir.
Hemoglobine yapışan şeker varlığı glikozillenme oranını arttırdığı için kişide diyabet gelişimi gözlenir. Hemoglobin testi, doktor istemi sonrası sağlık kuruluşunda yapılabileceği gibi şeker ölçüm cihazları ile evde de yapılabilir.
Alyuvarların ömrü yaklaşık 120 gündür. HbA1c testinin üç aylık süreyi kapsayan bilgi vermesinin nedeni, alyuvar ömrü ili ilişkilidir.
Hemoglobinde artan şeker değeri, glikoz reaksiyonunu da arttırdığı ve tüm bunlar alyuvarlar üzerinde gerçekleştiğinden test verisi uzun bir süreyi kapsar. Diyabet hastalığından şüphe duyulduğunda yapılacak Hb1Ac testi hastalık konulması ardından belirli periyodlarda yaptırılabilir.
Genel olarak yılda 1 kez yaptırılabileceği gibi, 3 ya da 6 aylık periyodlarda yaptırılması istenen HbA1c testinin diyabet takip amacıyla da yapılabilir. Hastalık şüphesi taşıyanlar ya da diyabet durumunu kontrol altında tutmak isteyenler hemoglobin testini yaptırabilir.
Besinlerle birlikte alınan şekerin dokularda kullanılması için vücut içerisinde dağılımı gerekir. Şekerin alımının fazla olması ya da vücut içinde ki dağılımının sağlıklı gelişmemesi sonucunda kırmızı kan hücresi içinde bulunan hemoglobine yapışarak burada kalır.
Glikoz reaksiyonu hemoglobinde yapışık bulunan şekerin artışı ile yükselir ve bu durum vücut genelinde başlı başına bir hastalık sebebi olduğu gibi farklı hastalıklara da zemin hazırlar.
HbA1c testinin çalışma şekli, kırmızı kan hücrelerinde yapışık halde bulunan glikoz değerini saptamaktır. Sağlıklı bireylerde yılda bir defa test yaptırılması önerilir.
Kanda ki şeker miktarının ani yükselmesi ciddi yaşamsal risk içerebilir. Bu sebeple diyabet hastalarının daha sık test yaptırarak hemoglobini kontrol altında tutmaları beklenir.
Standart bir kan testi olan HbA1c testi için özel bir hazırlık gerekmez. Genel olarak kan testleri sabah aç karnına istenir. Doktorun hemoglobin dışında farklı kan değerlerini de değerlendirmek istemesi ile aç ya da tok olarak testi yaptırma konusunda yönlendirme yapabilir.
Prediyabet ve diyabet teşhisi koymak, konmuş tip1 diyabet ya da tip2 diyabetin seyrini takip etmek için HbA1c testi yapılır. Sağlık kurumunda alınan kan örneği gerekli laboratuvar analizi sonrasında doktor tarafından değerlendirilir.
Aynı zamanda diyabet hastaları evde ölçüm yapabilmek için şeker ölçüm cihazları edinebilirler. Bu sayede kanda ki şeker oranını günlük olarak takip etme, ani yükselme durumunda seviyeyi belirleme ihtiyaç halinde sağlık kuruluşuna vaktinde ulaşma imkanı bulurlar.
Şeker ölçüm cihazları sahip oldukları teknolojilere göre parmak ucu, avuç içi, kol ya da bacaktan delme yapmaksızın şeker ölçümü yapabilirler.
Evde yapılacak HbA1c testi ölçümü tanı koymak için uygun değildir sadece hastalık takibi amacıyla kullanılabilir. Şüphenilen durumlarda sağlık kuruluşunda kan testi yaptırarak diyabet durumu doktor tarafından değerlendirilir.
HbA1c yüksek değerlere sahipse bunun belli başlı nedenleri arasında genetik diyabet hastalığı varlığı, obezite, insülin direncinin olması, hipertansiyon hastalığıdır.
Ayrıca kısıtlı hareketle idame ettirilen yaşam tarzı, aşırı alkol tüketimi, şeker içeriği yüksek gıda tüketimi gibi durumlarda şeker hastalığına zemin hazırlar. HbA1c testi değerleri yüksek çıktığında altta yatan nedeni bulmak için klinik ve laboratuvar başka verilerin karşılaştırılması hekim tarafından yapılır.
Kan şekerinin yüksek olması beraberinde farklı sağlık sorunlarını da getirir. Böbrek ve sinir hasarları, görme bozuklukları, enfeksiyon riskinde ve hastalıkların iyileşme süresinde artış söz konusu olabilir.
Aynı zamanda kanda ki şeker değerinin ani yükselmesi, kalp krizi ve inme riskini artırır. Tüm bu ciddi etkilerin yaşanmaması için HbA1c nin neden yükseldiğine ilişkin doğru tanının hasta özelinde hekim tarafından yapılması ve tedavi seçenekleri işleme alınmalıdır.
Hemoglobin normal değeri %5,7’nin altında olmalıdır. Prediyabet tanısında bu değer %5,7 ile 6,4 arasında, diyabet tanısında ise %6,5 veya daha yüksek olarak tespit edilir.
Bu değerler normal referans değerleri olup kişinin yaşı, cinsiyeti, kronik hastalıkları gibi özel durumundan dolayı değişiklik gösterebilir. Genel olarak diyabet hastalarında kandaki şeker oranı %7 nin altında tutulmak istenir. Kan şekerinin düşürülmek ve kontrol altına alınmak istendiğinde uygulanacak birkaç adım adım vardır.
Tıbbi olarak ilaç ve insülin kullanımı tip1 diyabet ya da tip2 diyabet tanısı için doktor tarafından hazırlanacak tedavi sürecinde kullanılabilir. Bunun yanında genel yaşam ve beslenme düzeni üzerinde yapılacak iyileştirmeler, kan şekerinin normal değerlerine indirilmesi ve stabilize edilmesi için önemlidir.
Karbonhidrat içerikli yiyeceklerde, alkol ve sigaradan uzak durmak, egzersiz yapmak, daha hareketli bir yaşam hedeflemek, günlük içilen su miktarını arttırmak, gereksiz ilaç kullanımdan kaçınmak gibi davranış değişiklikleri ile HbA1c testinin yüksek çıkan değerleri olması gereken seviyeye geriletilebilir.
Hba1c testi fiyatları 2025 hakkında bilgi almak için bizlere hemen ulaşın.